Trong NLP, khái niệm “vùng nguyên nhân” và “vùng hậu quả” (hay còn gọi là Cause and Effect NLP) được sử dụng để giúp mọi người hiểu rõ hơn về vị trí mà họ đang đứng trong quá trình ra quyết định và trải nghiệm cuộc sống. Trong bài viết này, Blog Học thôi miên sẽ cung cấp tường tận cho bạn kiến thức của “vùng nguyên nhân” và “vùng hậu quả” (Cause and Effect NLP), đồng thời chia sẻ cách để giúp bạn sống và tư duy ở vùng nguyên nhân và làm chủ cuộc đời.
Khái niệm
1. Vùng Nguyên Nhân (Cause)
Vùng nguyên nhân đại diện cho trạng thái khi bạn nhận trách nhiệm về hành động và kết quả của mình. Trong vùng này, bạn ý thức được rằng mình có quyền kiểm soát và có thể tác động lên kết quả bằng hành vi, suy nghĩ, và quyết định của mình. Người ở vùng nguyên nhân thường có tư duy chủ động, sẵn sàng tìm cách cải thiện tình hình và có xu hướng làm chủ cảm xúc cũng như phản ứng của mình.
Ví dụ, nếu bạn gặp phải tình huống khó khăn, bạn sẽ nghĩ: “Mình sẽ làm gì để thay đổi điều này?” thay vì đổ lỗi cho hoàn cảnh.
Hoặc, câu nói: “Tôi chịu trách nhiệm 100% với cuộc đời mình”; “Tôi chịu trách nhiệm cho mọi quyết định tôi đưa ra”,…là câu nói ở vùng nguyên nhân (Cause)
2. Vùng Hậu Quả (Effect)
Ngược lại, vùng hậu quả là khi bạn cảm thấy mình bị chi phối bởi hoàn cảnh bên ngoài và cho rằng mình không thể kiểm soát được kết quả. Trong vùng này, người ta thường cảm thấy mình là nạn nhân của hoàn cảnh, dễ bị ảnh hưởng bởi cảm xúc tiêu cực và có xu hướng đổ lỗi cho người khác hoặc các yếu tố ngoại cảnh. Sống trong vùng hậu quả có thể dẫn đến cảm giác bất lực và mất kiểm soát.
Ví dụ, khi gặp thất bại, một người có suy nghĩ rằng: “Điều này xảy ra vì người khác, vì hoàn cảnh ngoài ý muốn của mình.” là câu nói, tư duy ở vùng hậu quả (Effect)
3. Cách Ứng Dụng
Khi sống ở vùng nguyên nhân (Cause), bạn chủ động nắm quyền kiểm soát và chịu trách nhiệm về cuộc đời mình. Bạn tập trung vào giải pháp, tìm cách cải thiện tình huống thay vì đổ lỗi. Ngược lại, nếu ở vùng hậu quả (Effect), bạn dễ rơi vào trạng thái bị động, cảm thấy mình là nạn nhân của hoàn cảnh và thiếu khả năng kiểm soát. Khi đó, bạn có xu hướng trách móc người khác hoặc đổ lỗi cho các yếu tố bên ngoài thay vì tìm cách thay đổi.
Hiểu rõ sự khác biệt giữa hai vùng này giúp bạn chuyển đổi tư duy từ vùng hậu quả sang vùng nguyên nhân, giúp bạn có được sức mạnh và sự tự tin để cải thiện bản thân và cuộc sống. Khi có ý thức rằng mình là người tạo ra kết quả, bạn sẽ bắt đầu có những hành động tích cực hơn, đạt được những mục tiêu rõ ràng và có khả năng quản lý cảm xúc tốt hơn.
Đọc thêm: Kỹ thuật đổi khung (Refaming NLP) – Sách LÀM CHỦ PHƯƠNG PHÁP NLP TRONG COACHING – TRỊ LIỆU & CHỮA LÀNH
Sức mạnh của việc sống và tư duy ở VÙNG NGUYÊN NHÂN
Khi bạn sống ở vùng nguyên nhân, bạn nắm quyền làm chủ cuộc đời mình thay vì để hoàn cảnh hay người khác quyết định thay. Đây chính là chìa khóa để thành công, hạnh phúc và sự phát triển bền vững.
1. Bạn có quyền kiểm soát cuộc sống
Thay vì cảm thấy mình là nạn nhân của số phận, bạn ý thức rằng mọi kết quả đều đến từ hành động và quyết định của chính mình. Điều này giúp bạn không bị động chờ đợi, mà chủ động tạo ra thay đổi.
Bạn không còn thấy mình là nạn nhân của số phận. Bạn hiểu rằng mọi kết quả đều đến từ hành động và quyết định của chính mình. Khi đó, bạn không chờ đợi mà chủ động tạo ra thay đổi.
Ví dụ: Bạn bị trễ deadline. Nếu ở vùng hậu quả, bạn than phiền rằng công việc quá nhiều, sếp giao việc dồn dập. Nếu ở vùng nguyên nhân, bạn tự hỏi: “Mình có thể sắp xếp lại công việc thế nào để xử lý hiệu quả hơn?” Sau đó, bạn lập kế hoạch rõ ràng và chủ động trao đổi với sếp. Nhờ vậy, bạn kiểm soát được tiến độ thay vì bị áp lực đè nặng.
2. Bạn hành động thay vì chỉ phản ứng
Ở vùng hậu quả, bạn dễ dàng phản ứng theo cảm xúc, đổ lỗi hoặc biện minh. Nhưng khi sống ở vùng nguyên nhân, bạn sẽ luôn tự hỏi chính mình những câu hỏi “quyền lực” tạo sức mạnh dạng như:
- “Tôi có thể làm gì để cải thiện tình hình?”
- “Tôi học được gì từ điều này?”
- “Có giải pháp nào tốt hơn thay thế giải pháp này không? Nếu có thì đó là gì?”
- …
Nhờ đó, bạn CHỦ ĐỘNG, LINH HOẠT biến thử thách thành cơ hội và không bị cuốn theo tiêu cực.
3. Bạn kiểm soát cảm xúc tốt hơn
Khi bạn nhận trách nhiệm về cảm xúc của mình, bạn sẽ không để người khác hay hoàn cảnh làm chủ tâm trạng của bạn. Bạn học cách điều chỉnh suy nghĩ, tập trung vào giải pháp thay vì bức xúc hay than phiền.
4. Bạn phát triển tư duy tích cực & mạnh mẽ hơn
Ở vùng nguyên nhân, bạn sẽ có xu hướng đặt những câu hỏi giúp mở rộng khả năng và tìm kiếm giải pháp. Điều này giúp bạn xây dựng tư duy lãnh đạo, sáng tạo.
5. Bạn đạt được kết quả và thành công rõ ràng hơn
Những người sống ở vùng nguyên nhân thường định hướng rõ ràng về mục tiêu và sẵn sàng hành động để đạt được chúng. Họ không đổ lỗi cho hoàn cảnh mà tìm cách biến nó thành lợi thế.
6. Cải thiện mối quan hệ & giúp cuộc sống của bạn được hài hòa hơn
Thay vì chờ người khác thay đổi, bạn nhận ra rằng mình có thể thay đổi cách giao tiếp, cách phản ứng để cải thiện mối quan hệ. Điều này giúp bạn có những mối quan hệ sâu sắc và ít xung đột hơn.
7. Bạn trở thành nguồn cảm hứng cho người khác
Những người sống ở vùng nguyên nhân thường là những người truyền động lực mạnh mẽ. Họ không chỉ thay đổi chính mình mà còn tác động tích cực đến gia đình, đồng nghiệp và cộng đồng xung quanh.
Tóm lại: Sống và tư duy ở vùng nguyên nhân giúp bạn làm chủ cuộc đời, kiểm soát cảm xúc, tư duy tích cực, đạt kết quả tốt hơn và xây dựng cuộc sống viên mãn. Đây là bí quyết của những người thành công và hạnh phúc thực sự.
Những câu nói thường gặp ở vùng Nguyên nhân – Hậu quả (Cause and Effect NLP)
🌱 Vùng Nguyên Nhân (Tư duy chủ nhân, Chủ động, chịu trách nhiệm, tìm giải pháp)
- “Tôi sẽ làm gì để thay đổi tình huống này?”
- “Tôi chịu trách nhiệm về kết quả này.”
- “Tôi có thể học được gì từ chuyện này?”
- “Làm sao để cải thiện tình hình?”
- “Đây là cơ hội để tôi phát triển.”
- “Tôi chọn cách phản ứng khác.”
- “Tôi sẽ tìm hướng giải quyết thay vì than phiền.”
- “Tôi có thể kiểm soát được cảm xúc của mình.”
- “Tôi sẽ hành động ngay bây giờ.”
- …
⚡ Vùng Hậu Quả (Tư duy nạn nhân, Bị động, đổ lỗi, cảm thấy bất lực)
- “Tôi không thể làm gì khác được.”
- “Tôi đâu có lựa chọn nào khác.”
- “Tại hoàn cảnh nên tôi mới như thế này.”
- “Tôi phải làm vậy chứ không muốn đâu.”
- “Không phải lỗi của tôi, là do họ.”
- “Nếu như… thì tôi đã thành công rồi.”
- “Mọi thứ thật bất công với tôi.”
- “Tôi luôn gặp xui xẻo.”
- “Chẳng ai giúp tôi cả.”
- …
Những câu nói bạn dùng mỗi ngày phản ánh chính xác bạn đang sống ở vùng nào. Muốn thay đổi cuộc sống, bạn cần bắt đầu thay đổi ngôn ngữ và tư duy của mình!
Đọc thêm: MÔ HÌNH TRUYỀN THÔNG NLP – Làm chủ nghệ thuật giao tiếp với 6 bước
Cách để giúp bạn sống và tư duy ở vùng nguyên nhân
Để sống ở “vùng nguyên nhân,” bạn có thể áp dụng 4 bước dưới đây để hình thành tư duy chủ động để làm chủ cuộc sống của mình. Quá trình này đòi hỏi sự kiên trì, bền bỉ thời gian để bạn thực hành. Sau một thời gian bạn thực hành, cuộc sống của bạn sẽ trở nên tích cực và ý nghĩa hơn.
4 bước bao gồm:
Bước 1: Nhận diện tư duy và câu hỏi thường dùng
Quan sát suy nghĩ và phản ứng của bản thân khi gặp thử thách hay khó khăn. Nếu bạn nhận thấy mình có xu hướng đổ lỗi, cảm thấy bất lực, hoặc nghĩ rằng mọi thứ không nằm trong tầm kiểm soát, đó là dấu hiệu của vùng hậu quả.
Trước tiên, hãy quan sát cách bạn đặt câu hỏi khi gặp vấn đề. Viết ra những câu hỏi bạn thường nghĩ đến hoặc nói ra khi đối diện với khó khăn.
👉 Ví dụ:
- “Tại sao tôi luôn gặp xui xẻo?”
- “Ai đã làm tôi thất vọng?”
- “Sao mọi chuyện lại xảy ra với tôi?”
📌 Mẹo: Nếu câu hỏi của bạn bắt đầu bằng “Tại sao lại…”, “Ai đã…”, “Tại sao tôi không…”, có thể bạn đang ở vùng hậu quả.
Bước 2. Thay đổi cấu trúc câu hỏi
Sau khi đã nhận diện được những ngôn ngữ và tư duy mình hay dùng, bạn cần chuyển hóa ngôn ngữ, thay đổi cấu trúc câu hỏi từ vùng hậu quả sang vùng nguyên nhân.
ãy viết lại những câu hỏi đó theo cách chủ động hơn. Hãy đặt câu hỏi tập trung vào giải pháp, hành động hoặc bài học rút ra.
👉 Ví dụ:
- ❌ “Tại sao tôi luôn gặp xui xẻo?”
✅ “Tôi có thể làm gì khác để cải thiện tình huống này?” - ❌ “Ai đã làm tôi thất vọng?”
✅ “Tôi có thể phản ứng thế nào để giữ bình tĩnh và sáng suốt?” - ❌ “Sao mọi chuyện lại xảy ra với tôi?”
✅ “Tôi có thể học được gì từ tình huống này?”
📌 Mẹo: Hãy bắt đầu câu hỏi với “Tôi có thể…”, “Làm thế nào để…”, “Tôi học được gì từ…” , “Bài học của tôi từ sự kiện này là…”
Bạn cũng nên thực hành những câu nói mang tính khẳng định tích cực mỗi ngày như: “Mình chịu trách nhiệm về hành động và kết quả của mình.”; “Tôi chủ động; tôi chịu trách nhiệm về những gì xảy ra trong cuộc sống của tôi”;… Hành động và tư duy tích cực mỗi ngày sẽ trở thành một thói quen để giúp bạn sống và tư duy ở vùng nguyên nhân.
Bước 3: Thực hành tư duy ở vùng nguyên nhân mỗi ngày
Mỗi ngày, bạn có thể chủ động chọn cho mình một tình huống thực tế mà bạn gặp phải và thử thay đổi cách đặt câu hỏi. Viết xuống giấy hoặc nói thành tiếng để rèn luyện tư duy mới.
👉 Ví dụ thực hành:
- Khi gặp một sự cố công việc, thay vì nghĩ “Sao sếp lại đối xử bất công với tôi?”, hãy hỏi “Làm sao để tôi giao tiếp tốt hơn với sếp?”
- Khi cảm thấy nản lòng, thay vì nghĩ “Tôi chẳng bao giờ đạt được mục tiêu”, hãy hỏi “Tôi cần điều chỉnh gì để tiến bộ hơn?”
📌 Mẹo: Bạn có thể báo thức nhắc nhở trên điện thoại để thực hành tư duy ở vùng nguyên nhân mỗi ngày.
Hàng ngày, nếu có thời gian thì bạn hãy ngồi xuống và ghi lại những sự kiện hoặc tình huống khó khăn mà mình đã trải qua trong ngày, cùng với phản ứng ban đầu và cảm xúc của mình trong ngày.
Hãy tự hỏi chính mình: “Mình có đang đổ lỗi hay cảm thấy bị động trong tình huống này không?” Sau đó, tìm cách chuyển suy nghĩ này thành câu khẳng định chủ động. Ví dụ: “Làm cách nào mình có thể thay đổi được điều này?”
Bài tập này cũng sẽ giúp bạn tự quan sát và phát hiện tư duy vùng hậu quả để dần dần chuyển hóa trong những ngày tháng tiếp theo.
Bước 4: Đánh giá sự tiến bộ
Sau một tuần thực hành, hãy ngồi lại và tự hỏi chính mình bằng những câu hỏi sau:
- Tôi đã nhận diện được bao nhiêu câu hỏi vùng hậu quả?
- Tôi đã thay đổi bao nhiêu câu hỏi thành vùng nguyên nhân?
- Kết quả của việc thay đổi này là gì?
👉 Ví dụ:
- “Trước đây, tôi hay hỏi ‘Tại sao tôi luôn gặp rắc rối?’, giờ tôi đã chuyển thành ‘Tôi có thể làm gì để giảm rủi ro?’”
- “Tôi cảm thấy có nhiều lựa chọn hơn thay vì bế tắc.”
📌 Mẹo: Ghi lại tiến bộ của mình vào một cuốn sổ nhỏ để theo dõi và duy trì sự thay đổi.
Đọc thêm: Build Rapport NLP – Kỹ thuật ĐỔI KHUNG NLP
Tư duy của bạn quyết định hành động, và hành động quyết định kết quả đời bạn. Khi thay đổi cách đặt câu hỏi cho chính mình, bạn sẽ chuyển từ trạng thái bị động sang chủ động, từ việc than phiền sang tìm giải pháp, từ cảm thấy bế tắc sang học được bài học và hành động.
Để sống ở vùng nguyên nhân và trở thành người chủ động, làm chủ đời mình thì bạn cần:
- Quan sát cách mình đặt câu hỏi.
- Chuyển câu hỏi từ bị động sang chủ động.
- Thực hành mỗi ngày để hình thành thói quen.
- Dừng lại khi nhận diện tư duy cũ và thay đổi ngay lập tức.
- Đánh giá tiến bộ và điều chỉnh liên tục.
Khi bạn duy trì việc này, bạn sẽ thấy mình ngày càng kiểm soát cuộc sống tốt hơn, trở nên tích cực và đạt được những kết quả tốt đẹp hơn.
Chúc bạn luôn là người ở cùng nguyên nhân.
Blog Học thôi miên
*** GIỚI THIỆU SÁCH NLP| DÀNH CHO NGƯỜI LÀM NGHỀ COACH
Làm Chủ NLP trong Coaching – Cuốn Sách Đầu Tiên Tại Việt Nam Từ Nhóm Tác Giả Người Việt
Bạn có phải là một coach, nhà đào tạo, hay đơn giản là người muốn phát triển bản thân và giúp đỡ người khác đạt được mục tiêu? Hãy để cuốn sách “Làm Chủ Phương Pháp NLP Trong Coaching” trở thành người bạn đồng hành trên hành trình của bạn!
NLP – Công Cụ Quyền Năng Cho Coach
Neuro-Linguistic Programming (NLP) được xem như “hệ điều hành của trí não” – một phương pháp vượt trội trong việc thay đổi tư duy, hành vi và cảm xúc để đạt được thành công bền vững. Cuốn sách này không chỉ giúp bạn hiểu về NLP, mà còn hướng dẫn cách áp dụng nó vào coaching một cách bài bản và thực tiễn.
Điều đặc biệt? Đây là cuốn sách đầu tiên tại Việt Nam được viết bởi nhóm tác giả người Việt, những chuyên gia giàu kinh nghiệm, am hiểu sâu sắc về văn hóa và tâm lý người Việt Nam.
Cuốn Sách Này Mang Lại Gì Cho Bạn?
- Nắm Vững Lý Thuyết NLP: Hiểu cốt lõi của NLP qua các khái niệm như mô hình hóa, khung tư duy, và cách thức giao tiếp đỉnh cao.
- Ứng Dụng NLP Trong Coaching: Hướng dẫn từng bước để sử dụng NLP trong việc khai mở tiềm năng, giải quyết vấn đề và đồng hành cùng coachee trên con đường phát triển.
- Thực Hành Dễ Dàng Với Các Tình Huống Thực Tế: Quy trình, kịch bản và tình huống minh họa để bạn áp dụng ngay vào công việc coaching hoặc phát triển bản thân.
- Tạo Sự Thay Đổi Lớn Trong Tư Duy Và Hành Động: Học cách giúp coachee vượt qua giới hạn, chuyển hóa niềm tin tiêu cực, và thiết lập mục tiêu hiệu quả hơn.
Vì Sao Bạn Nên Đọc Cuốn Sách Này?
- Tác phẩm “made in Việt Nam”: Nội dung gần gũi với người Việt, giúp bạn dễ dàng áp dụng NLP trong bối cảnh văn hóa và xã hội Việt Nam.
- Hướng dẫn chi tiết, dễ hiểu: Phù hợp với cả người mới bắt đầu và những người đã có kinh nghiệm coaching.
- Công cụ đột phá: Giúp bạn nâng cao hiệu quả coaching, tạo dấu ấn chuyên nghiệp và khác biệt.
Ai Nên Sở Hữu Cuốn Sách Này?
- Các coach, nhà đào tạo mong muốn phát triển kỹ năng và tạo giá trị lớn hơn cho kh.
- Các nhà lãnh đạo, quản lý muốn thấu hiểu và đồng hành cùng đội nhóm.
- Những người yêu thích NLP, mong muốn ứng dụng NLP vào cuộc sống và công việc.
Hãy để “Làm Chủ Phương Pháp NLP Trong Coaching” trở thành cẩm nang đồng hành, giúp bạn mở ra những khả năng vô hạn trong việc coaching, đào tạo và phát triển bản thân.
